بریس یا ارتز چیست؟ (کاربرد + انواع)

امروزه در دنیای پزشکی به خصوص در حوزه ارتوپدی اصطلاحات «بریس» و «ارتز» بسیار شنیده می‌شوند. این دو ابزار نقش حیاتی در بهبود و تثبیت وضعیت بدنی و کمک به افرادی که با مشکلات ارتوپدی مواجه‌اند ایفا می‌کنند. با این حال، بسیاری از افراد کاربرد و انواع این وسایل ارتوپدی را به خوبی نمی‌دانند. در این مقاله قصد داریم به بررسی بریس و ارتز و اهداف ساخت آنها بپردازیم.

بریس یا ارتز چیست؟

بریس ارتوپدی یا ارتز وسیله‌ای پزشکی است که برای رفع مشکلات عضلانی – اسکلتی ساخته می‌شود تا از مفصل، عضله یا استخوان آسیب دیده یا ضعیف پشتیبانی کرده و ثبات را برای آن فراهم کند. در اکثر موارد این وسایل پزشکی از مواد مقاومی مانند ترمو پلاستیک یا فلز ساخته می‌شوند و اغلب برای بیمار تجویز می‌شود تا در طول فرایند بهبود و توان‌بخشی از آنها استفاده کند.
ساخت بریس یک روش غیرجراحی است که باید با تجویز پزشک ارتوپد، توسط کارشناس ارتوپد فنی ساخته شود تا به جلوگیری از آسیب بیشتر و بهبودی سریع‌تر کمک می‌کند. (کارشناس ارتز پروتز یا رشته ارتوپد فنی علمی است که شامل طراحی و ساخت بریس‌های ارتوپدی و انواع پروتز می‌باشد)

دریافت وقت آنلاین از کلینیک پیکره مشهد

تفاوت بریس و ارتز

بریس و ارتز هر دو برای حمایت، اصلاح و بهبود عملکرد اندام‌ها به کار می‌روند و تقریباً می‌توان هر دو را یکی دانست.

هدف از ساخت بریس و ارتز

هدف اصلی از ساخت بریس و ارتز بستگی به نوع آن دارد که چند مورد از موارد زیر را شامل می‌شود:

• محدود کردن و جلوگیری از حرکت اندام، بخش‌های خاص بدن یا مفاصل برای مدت زمان مشخص برای تسهیل بهبودی، کمک به حرکت کلی و کاهش درد
• کاهش فشار و وزن بر روی اندام خاص
• ثبات مفاصل در طول بهبودی
• اصلاح ناهنجاری‌های اندامی
• جلوگیری از بدشکلی و پیشگیری از عوارض آینده
• کمک به توان‌بخشی به خصوص بعد از بعد از یک جراحی یا آسیب‌دیدگی
• ترازبندی و موقعیت دهی صحیح اندام‌ها برای بهبودی مناسب
• محافظت از ناحیه آسیب دیده در برابر آسیب‌های بعدی.

انواع مختلفی از بریس و ارتز بر اساس نوع مشکل و ناحیهٔ آسیب‌دیده طراحی و ساخته می‌شوند.

چه کسی به بریس ارتوپدی نیاز دارد؟

بریس‌های ارتوپدی یک راه حل واحد برای همه موارد نیستند. پزشک ارتوپد یا کارشناس ارتوپد فنی با توجه به نیازهای خاص شما آنها را توصیه می‌کند که در زیر برخی از دلایل رایج استفاده از بریس بیان شده است:

• ریکاوری از آسیب به خصوص آسیب‌های ورزشی
• اختلالات عضلانی اسکلتی
• مشکلات ژنتیکی و مادرزادی: مشکلاتی همچون انحراف ستون فقرات (اسکولیوز)، انحراف زانو (زانوی ضربدری یا زانوی پرانتزی)، شکل غیر طبیعی سر در نوزادان و بسیاری مشکلات دیگر
• پس از جراحی
• آرتروز
• شکستگی استخوان
• درد و دفورمیتی پا
• دیابت
• و بسیاری مشکلات دیگر

به طور کلی بریس‌های ارتوپدی از حرکات ناگهانی مفاصل محافظت می‌کنند و استخوان‌ها را در هنگام التهاب یا تورم تثبیت می‌کنند و نقش توان‌بخشی و درمانی دارند.

انواع بریس

بریس‌ها را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:

بریس‌های آماده

این نوع بریس‌ به صورت استاندارد و سایز بندی شده در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی موجود هستند که معمولاً از این بریس‌ ها برای مشکلات جزئی استفاده می‌شود. (در بعضی موارد می‌توان از آنها برای ارزیابی، تأیید یا رد یک فرضیه قبل از ساخت ارتز سفارشی استفاده کرد)

ارتز پیش ساخته

وسیله‌ای است که از قبل ساخته شده و با توجه به نوع مشکل و روش درمان سفارشی می شود. لازم به ذکر است که تمام ارتزهای پیش ساخته باید توسط کارشناس ارتوپد فنی اصلاح و برای بیمار شخصی سازی شوند تا اطمینان حاصل شود که اهداف درمانی محقق شده و بهترین نتیجه عملکردی به دست آید.

بریس‌های سفارشی

بریس‌ سفارشی توسط کارشناس ارتوپدی فنی و با قالب‌گیری یا اندازه‌گیری دقیق اندام شما ساخته می‌شوند. این نوع بریس‌ها برای آسیب‌های پیچیده‌تر که نیاز به حمایت یا ثبات سفارشی دارنده استفاده می‌شود. (این ارتز برای فرد دیگری قابل استفاده نیست زیرا برای رفع نیازهای خاص همان فرد طراحی و ساخته شده است)
نکته: بریس‌های آماده معمولاً قابل تنظیم هستند اما بریس‌های سفارشی به طور کامل با آناتومی بدن فرد تطبیق داده می‌شوند که راحتی و کارایی بیشتری را به همراه دارند.

انواع ارتز

ارتزها به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

ارتز فوقانی

ارتزهای فوقانی برای حمایت و بهبود عملکرد نواحی مختلفی از بدن شامل شانه‌ها، ترقوه‌ها، بازوها، آرنج‌ها، مچ دست‌ها، دست‌ها و انگشتان طراحی شده‌اند. این ابزارها به ویژه در مواردی مانند شکستگی، آرتروز، ضعف عضلانی، آسیب‌های ورزشی و… مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند با محدود کردن حرکات مضر و بهبود وضعیت اندام‌ها به فرایند بهبود کمک کنند.
ارتزهای فوقانی با بهبود وضعیت اندام آسیب‌دیده، کاهش نیاز به جبران حرکات توسط دیگر اندام‌های سالم و حفظ تعادل بدن نقشی اساسی در فرایند بهبودی و توان‌بخشی ایفا می‌کنند.

ارتز تحتانی

ارتزهای تحتانی برای حمایت و بهبود عملکرد نواحی مختلفی از بدن شامل پاها، مچ پا، زانو و ساق پا طراحی شده‌ که به افرادی که با مشکلاتی مانند شکستگی، آرتروز، پارگی رباط، ناپایداری مفصل، کف پای صاف، انحراف مچ پا و… مواجه هستند کمک می‌کنند.
بریس‌های پا در انواع مختلفی مانند کفی اختصاصی، کفش ارتوپدی، بریس مچ پا، زانو و ران وجود دارند که می‌توانند برای بی‌حرکت کردن مفاصل، کاهش درد و بهبود عملکرد در مواردی مانند تاندونیت و آسیب‌های رباط مفید باشند.
بریس‌های زانو (زانو بند ارتوپدی) محبوبیت زیادی دارند، زیرا زانو بزرگترین مفصل بدن است که در معرض ساییدگی و پارگی بوده به خصوص اگر فرد دچار اضافه وزن نیز باشد. (در بعضی افراد انحراف زانو نیز وجود دارد) این بریس‌ها برای شرایطی مانند پارگی رباط‌ها، پارگی منیسک، سندرم درد کشکک ران، آرتروز و… موثر هستند.
علاوه بر این ارتزهای AFO و ارتزهای KAFO برای بهبود تحرک، حمایت از توان‌بخشی و اهداف بیومکانیکی استفاده می‌شوند. ارتزهای تحتانی با بهبود الگوی راه رفتن، حفظ تعادل، جلوگیری یا اصلاح تغییر شکل و کاهش درد ناشی از تحمل وزن نقش مهمی در بهبودی و توان‌بخشی ایفا می‌کنند و به کاهش نیاز به جبران حرکات توسط اندام‌های سالم کمک می‌کنند. انتخاب صحیح و متناسب این ارتزها با نیازهای فردی بیمار برای بهبود سریع‌تر و مؤثرتر بسیار حائز اهمیت است.

ارتز ستون فقرات

ارتزهای ستون فقرات برای حمایت و اصلاح وضعیت ستون فقرات و کاهش درد در ناحیه کمر و گردن طراحی شده‌اند. این ارتزها در مواردی مانند اسکولیوز، درد کمر، دیسک کمر، آرتروز و آسیب‌های نخاعی و پس از عمل‌های جراحی ستون فقرات کاربرد دارند. از جمله رایج‌ترین بریس‌های اصلاحی می‌توان به بریس بوستون، بریس میلواکی و بریس چارلستون اشاره کرد که برای اصلاح و بهبود وضعیت ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کمربندهای طبی و ارتزهای قفسه سینه و گردن نیز به‌منظور تثبیت و حمایت از نواحی مختلف ستون فقرات و قفسه سینه طراحی شده‌اند. این بریس ها با محدود کردن حرکات مضر نقش مهمی در کاهش علائم و تسریع روند بهبودی پس از آسیب یا جراحی ایفا می‌کنند.
بریس‌های تنه به‌ویژه در دوره‌های بعد از جراحی بسیار مفید هستند، زیرا با جلوگیری از حرکات نادرست و کاهش فشار بر ناحیه آسیب‌دیده به فرایند بهبودی کمک می‌کنند. ارتزهای ستون فقرات همچنین در اصلاح قوس‌های غیرطبیعی و جلوگیری از بدتر شدن تغییر شکل‌های موجود مؤثر هستند که با تثبیت شکستگی‌های ستون فقرات، به بیمار اجازه می‌دهند تا با احتیاط به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد. انتخاب صحیح بریس متناسب با نیازهای فردی بیمار، برای بهبود سریع‌تر و مؤثرتر بسیار حائز اهمیت است.

روند سفارش و ساخت بریس

ابتدا پزشک ارتوپد بیمار را معاینه کرده و در صورت نیاز با توجه به برنامه درمانی برای ساخت به مرکز ارتوپد فنی ارجاع می‌دهد. (پزشک ارتوپد زمان استفاده و نحوه استفاده از بریس را به بیمار توضیح می‌دهد)
در مرحله بعد کارشناس ارتوپد فنی با اندازه گیری یا قالب گیری پروسه ساخت را آغاز کرده و پس از آماده سازی با بیمار هماهنگی انجام می‌شود تا چک نهایی انجام شود.
نکته: توجه به عملکرد بریس های ارتوپدی در طراحی آنها مهم است زیرا این امر شکل و ماده‌ای را که در ساخت دستگاه استفاده می‌شود تعیین می‌کند.

اهمیت اندازه گیری مناسب بریس

برای اطمینان از اثربخشی و راحتی حداکثری قالب‌گیری و اندازه گیری با دقت بسیار زیاد توسط کارشناس ارتز و پروتز انجام می‌شود زیرا بریسی که خیلی تنگ باشد می‌تواند باعث ناراحتی و مشکلات گردش خون شود و اگر بریس شل باشد ممکن است حمایت کافی را ارائه نکند.

عوارض احتمالی استفاده از ارتز

در صورت استفاده صحیح از بریس یا ارتز با توجه به دستور پزشک عوارض جانبی خاصی وجود ندارد و موارد زیر در صورت بی توجهی ایجاد خواهند شد:
• عوارض ناشی از استفاده نادرست از بریس می‌تواند منجر به بدشکلی اندام شود.
• کاهش حس یا ایجاد زخم که باید پوست زیر ارتز مرتب چک شود. (مراجعه به کارشناس ارتوپد فنی برای بازبینی و در صورت نیاز اصلاح ارتز)
• ایجاد ضعف عضلانی و خشکی اندام در صورت عدم توجه به دوره زمانی استفاده از بریس

سوالات متداول

چه زمانی باید از بریس یا ارتز استفاده کنم؟

هنگامی که شما به دلیل مشکلات ارتوپدی به دکتر یا متخصص ارتوپد مراجعه نمایید پزشک با توجه به مشکل و راه درمان در صورت نیاز استفاده از بریس یا ارتز را تجویز خواهد کرد.

آیا استفاده از بریس یا ارتز عوارضی هم دارد؟

در صورت استفاده صحیح از بریس یا ارتز و طبق دستور پزشک، عوارض جانبی خاصی وجود ندارد. با این حال، در برخی موارد ممکن است عدم رعایت دستورالعمل‌های پزشک و استفاده طولانی مدت از بریس یا ارتز منجر به ضعف عضلانی یا خشکی مفصل شود.

آیا ارتز و پروتز متفاوت هستند؟

بله به صورت کلی ارتز از یک قسمت بدن یا عملکرد بدن حمایت می‌کند در حالی که پروتز جایگزین بخشی از بدن می‌شود.

برای اطلاعات بیشتر مقاله پروتز چیست را مطالعه نمایید.

ساخت ارتز و پروتز در مشهد

بریس و ارتزها می‌توانند ابزارهای بسیار مفیدی برای بهبود عملکرد، کاهش درد و پیشگیری از آسیب‌های بیشتر باشند. انتخاب نوع بریس یا ارتز مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع و شدت آسیب، نیازهای فردی و تجویز پزشک متخصص بستگی دارد و با استفاده از بریس و ارتز مناسب می‌توانید به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید و سطح کیفی زندگی‌تان را ارتقا دهید تا از سلامتی خود لذت ببرید.
ما در کلینیک ارتوپدی فنی پیکره برای کمک به شما آماده ایم تا شما را در مسیر درمان همراهی کنیم. لطفاً قبل از مراجعه حضوری وقت رزرو کنید تا بتوانیم بهترین خدمات را در زمان مقرر به شما ارائه نماییم.