درمان کوتاهی پا (عوارض و روش تشخیص)

سندروم کوتاهی پا یا به عبارت دیگر، اختلاف طول پا، در علم پزشکی متداول است و به اصطلاح اختلاف طول دو پا شناخته می‌شود. به عبارت ساده، افرادی که این وضعیت را تجربه می‌کنند، یک پایشان کوتاه‌تر از پای دیگری است. این اختلاف طول حتی اگر تا ۰.۵ سانتی‌متر باشد، به عنوان یک وضعیت طبیعی در نظر گرفته می‌شود. (برای تشخیص دقیق اندازه کوتاهی نیاز به نوع خاصی تصویر برداری با اشعه ایکس به نام اسکنوگرام می باشد)

اختلاف طول پا یا کوتاهی پا به معنای کلی، وقوعی است که یک پا از یک حدی کوتاه‌تر از پای دیگری است. هرچه این اختلاف بیشتر باشد، ناهماهنگی و عدم تعادل در حرکت افراد بیشتر افزایش می‌یابد. علاوه بر این، کوتاهی می‌تواند باعث درد و مشکلات در مناطق مختلفی از بدن مانند زانو، لگن، گردن و کمر شود. در اینجا، علل ایجاد کوتاهی پا و روش‌های درمان آن را به طور مفصل از منابع کلینیک ارتوپدی فنی پیکره بررسی می‌کنیم.

دریافت وقت آنلاین از کلینیک پیکره مشهد

علت کوتاهی پا چیست؟

کوتاهی پا می‌تواند از دو عامل مادرزادی نظیر اختلاف در طول و اندازه استخوان‌ها ناشی شود یا به دلیل عوامل اکتسابی باشد که در این حالت، ساختار استخوانی پاها مشکلی ندارد. عوامل زیر می‌توانند به عنوان دلایل اختلاف طول پاها در افراد مطرح شوند:

1. اسکولیوز مادرزادی
2. بعضی مشکلات مفصل ران
3. سرطان استخوان
4. صافی کف پا
5. عفونت‌های استخوانی
6. شکستگی صفحه رشد یا سایر استخوان‌ها
7. سفتی عضله پسواس (اسپاستیسیته پسواس)
8. آسیب مچ پا، زانو، مفصل ران در فعالیت هایی همچون ورزش یا دویدن
9. آرتروز کمر، لگن، زانو یا مچ پا و سایر مفاصل

در اینجا، از منابع گوناگون، دلایل و ریشه‌های اختلاف طول پاها را بررسی می‌کنیم.

طبقه بندی انواع کوتاهی پا

دو طبقه بندی مختلف برای کوتاهی پا وجود دارد:

پای کوتاه آناتومیک

تشخیص پای کوتاه آناتومیک زمانی به وجود می‌آید که یک پا از دیگری بلندتر باشد و امکان اصلاح آن با استفاده از یک کفی طبی برای کفش ارتوپدی پای کوتاه و تصویربرداری از پا به منظور ایجاد تغییرات، وجود دارد. پای کوتاه آناتومیک به دلیل اختلال در مفصل ران، کمبود فضا در مفصل زانو یا سابقه شکستگی، از نظر ساختاری کوتاه است. این سندرم اختلاف طول پای آناتومیک یا ساختاری ممکن است در دوران کودکی ناشی از آسیب، عفونت یا تفاوت در سرعت رشد بین پاها رخ دهد. همچنین، افراد مسن نیز ممکن است به دلیل جراحی و آسیب‌های مفاصل و استخوان‌ها نابرابری در طول پاها را تجربه کنند.

پای کوتاه عملکردی

پای کوتاه در ابعاد عملکردی با پای کوتاه از نظر ساختاری اختلاف دارد. در پای کوتاه عملکردی، فرد معمولاً با درد کمر در سمت راست یا چپ، به همراه مشکلات در مفصل ساکروایلیاک، مواجه می‌شود. به طور متداول، پای راست به عنوان پایی که از نظر عملکردی کوتاه است شناخته می‌شود. ظاهراً یک پای کوتاه عملکردی، به دلیل فشار وضعیتی یا عوامل محیطی مانند سفت‌تر شدن عضلات در یک طرف بدن یا افتادگی قوس پا، به شکل کوتاه تری درآمده است.

چه میزان اختلاف طول در پاها بر سلامت بدن تأثیر می‌گذارد؟

کمی تفاوت در طول پاها امری طبیعی و در بسیاری از افراد وجود دارد. این اختلاف طولی که به صورت ناچیز است، به درد یا ناراحتی منجر نمی‌شود و می‌توان آن را نادیده گرفت. این تفاوت طولی که معمولاً کمتر از ۵ میلی‌متر است، قابلیت چشم‌پوشی را دارد. اما، اگر اختلاف طول پاها بیش از ۵ میلی‌متر باشد، به عنوان کوتاهی پا در نظر گرفته می‌شود و ممکن است به درد و آسیب در پاها و نقاط دیگر منجر شود. در صورتی که در معاینه متوجه شوید که اختلاف طول پاهای شما بیش از ۵ میلی‌متر است، ضروری است که به درمان آن بپردازید و از روش‌های مناسب برای جلوگیری از تشدید این فاصله استفاده کنید.

عوارض ناشی از کوتاهی پا

هر نوع اختلاف و تغییر در طول اندام‌ها و ساختار استخوانی، بسته به میزان اختلاف آن، علائم و عوارض متفاوتی را به همراه دارد. کوتاهی پا و اختلاف طول پاها نیز می‌تواند مشکلاتی برای بیمار ایجاد کند. از جمله عوارض ناشی از کوتاهی پا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. مشکلات در راه رفتن مانند لنگیدن پا
2. احساس درد در پشت پا، مفصل لگن، مفصل زانو و مچ پا
3. قرار گرفتن مهره‌های ستون فقرات در وضعیت نامناسب و احساس درد کمر
4. شکستگی استرسی و فشاری در استخوان‌های پا
5. کوتاه‌تر بودن طول گام در پای کوتاه‌تر
6. مصرف انرژی بیشتر و خستگی زودرس

روش تشخیص کوتاهی پا

اگر با اختلاف طول پاهای خود مواجه هستید حتماً باید با یک پزشک به ویژه متخصص ارتوپدی مشورت کنید. یک معاینه فیزیکی دقیق می‌‌تواند پزشک را در تشخیص صحیح هدایت کند. یکی از نتایج متداولی که در طول معاینه مشاهده می‌شود، الگوی راه رفتن خاصی است که اغلب به عنوان یک لنگی ساده اشتباه گرفته می‌شود. بیمارانی که با اختلاف طول پاها مواجه هستند، ممکن است حالت لنگی را در یک پا داشته باشند که توسط یک پزشک ماهر قابل تشخیص است.

در گدشته اندازه گیری با متر و روش های صفحه گذاری توسط کارشناس انجام می شد که مقداری خطا داشت اما با پیشرفت تکنولوژی بهترین روش برای اندازه‌گیری دقیق و صحیح اختلاف طول پاها، تصویربرداری با اشعه ایکس ایستاده به نام “اسکنوگرام” می باشد که برای ساخت کفی کوتاهی مورد نیاز است تا اشتباهی در مقدار اندازه کوتاهی رخ ندهد. عکس کامل از لگن تا کف پا با اشعه ایکس برای اندازه‌گیری دقیق(میلیمتری) و تشخیص قطعی کوتاهی پا ضروری است که با توجه به آن می توان روش درمان را انتخاب نمود. (حتما نیاز است برای ساخت کفی کوتاهی عکس اسکنوگرام تهیه کنید)

افرادی که به اختلاف طول پاها مبتلا هستند و همچنین در بعضی موارد اسکولیوز دارند و علائم دیگری نیز دارند از جمله ارتفاع نامتقارن شانه، برجستگی قفسه سینه از پشت و خطوط نامتقارن در ناحیه کمر. اغلب این بیماران از کمترین اختلاف طول پا یا انحنای ستون فقرات خود آگاه نیستند. افراد با انحنای ستون فقرات ممکن است لگن خود را کج کنند که باعث بلندتر شدن یک مفصل ران نسبت به دیگری می‌شود.

در بیمارانی که آرتریت پیشرفته دارند، باریک شدن فضای مفصل ممکن است منجر به کوتاهی یک پا شود.

عدم تقارن طول پا

اختلاف طول پا یا کوتاهی در عضو پای پایین، باعث تغییر در حالت طبیعی بدن و حتی نحوه راه رفتن فرد می‌شود. بزرگ‌ترین مشکلی که در این عدم تقارن طول پاها مشاهده می‌شود، لنگش است که منجر به مشکلات مختلف در زانو، ران، و ستون فقرات خواهد گردید. افراد مواجه با این مشکل، هنگام راه رفتن ناچار به کج شدن به سمت پای کوتاه‌تر می‌شوند، که علاوه بر نارضایتی فرد، به وجود آوردن فشارهای غیرطبیعی بر روی سایر نقاط بدن و تنش در ساختارهای بدنی را به همراه دارد. همچنین، در صورت عدم درمان این وضعیت، فشار وارد بر کمر و لگن منجر به انحراف ستون مهره‌ها و کج شدن لگن می‌شود. حفظ تقارن در طول پاها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و درمان به موقع این عارضه از بروز بیماری‌های بیشتر جلوگیری می‌کند. در ادامه به معرفی روش‌های درمان این ناهنجاری می‌پردازیم.

درمان اختلاف طول پاها (کوتاهی پا)

بیمارانی که اختلاف اندازه طول پاهایشان کمتر ۴ اینچ باشد، به طور معمول با استفاده از روش‌های غیرجراحی به راحتی قابل درمان هستند. در درمان اختلاف طول پاها، باید به مواردی توجه ویژه داشته باشیم که بر کیفیت و پیشرفت درمان تأثیرگذار است. نکات زیر از جمله مواردی هستند که در درمان اختلاف طول پاها لازم است در نظر گرفته شوند. با توجه به این نکات، ممکن است روش درمانی در هر فرد به شدت متغیر باشد.

1. سن بیمار: وضعیت سنی بیمار اهمیت زیادی در تعیین روش و مدت زمان درمان دارد.
2. علت کوتاهی پا: شناخت علت اصلی کوتاهی پا از اهمیت بالایی برخوردار است و بر اساس آن، درمان مناسبی انتخاب می‌شود.
3. اندازه تفاوت طول دو پا: اندازه دقیق تفاوت در طول دو پا نقش مهمی در تدابیر درمانی ایفا می‌کند و اطمینان از دقت اندازه‌گیری این تفاوت امر حیاتی است.

درمان کوتاهی پا بدون جراحی

از آنجایی که امکان دارد جراحی عوارض بیشتری نسبت به مزایای آن داشته باشد، به طور عمومی برای درمان کوتاهی پا توصیه نمی‌شود. با توجه به میزان اختلاف طول پاها، روش‌های مختلفی برای رفع و درمان این مشکل وجود دارد. درمان‌هایی مانند استفاده از کفی طبی، کفش ارتوپدی، فیزیوتراپی، ورزش و… معمولاً می‌توانند به خوبی اختلاف طول پاها را کنترل کرده و همچنین درمان کنند. در ادامه، به بررسی درمان با استفاده از روش‌های متنوع می‌پردازیم.

کفی طبی برای جبران کوتاهی پا

یکی از روش‌های مورد استفاده برای درمان و کاهش اختلاف طول پاها، استفاده از کفی اختصاصی است. این کفی‌ها به طرفی که پا کوتاه‌تر است، کمک می‌کنند تا این اختلاف جبران شود.البته بستگی به مقدار کوتاهی نیز دارد و حدودا تا ۲ سانتی متر کوتاهی با کفی طبی می توان اصلاح را انجام داد برای استفاده از این کفی‌ها، کارشناسان فنی ارتوپدی ابتدا پاهای شما را بررسی می‌کنند و سپس با اجرای اسکن از کف پا، یک کفی سفارشی که به اندازه و نیاز شما متناسب باشد، ساخته می‌شود. هنگامی که از این کفی استفاده می‌کنید، اختلاف طول پا پوشش داده می شود. اما لازم به ذکر است که نباید انتظار داشته باشید که مشکل کوتاهی پا بلافاصله پس از استفاده از کفی طبی به طور کامل رفع شود. در واقع، درمان کوتاهی پا با استفاده از کفی طبی نیازمند صبر و استمرار است تا بتواند این مشکل را به خوبی کاهش دهد.

درمان کوتاهی پا با کفش ارتوپدی

در کوتاهی های بیش از ۲ سانتی متر فرد نیاز به ساخت کفش ارتوپدی به همراه کفی اختصاصی دارد که معمولا بخشی از کوتاهی در کفی اختصاصی و بخشی در کفش ارتوپدی با توجه به نظر کارشناس انجام می‌شود. در این روش تلاش می شود تا حد ممکن به صورت مخفی اعمال شود تا از لحاظ ظاهری بسیار نزدیک به کفش های عادی باشد اما در مواردی که کوتاهی زیاد باشد این امکان وجود ندارد و اولویت اول ما درمان است نه ظاهر کفش که می تواند آینده شما را بهبود دهد.

درمان کوتاهی پا با فیزیوتراپی

برای درمان اختلاف طول پاها، فیزیوتراپی به عنوان یک روش مؤثر درمانی مدنظر قرار می‌گیرد. این رویه شامل انجام حرکات کششی در ناحیه تحتانی است که توسط کارشناسان فیزیوتراپی اجرا می‌شود. درمان کوتاهی پا با استفاده از فیزیوتراپی برای هر فرد بسته به نوع و اندازه اختلاف طول پاها، تجربه‌ی متفاوتی دارد.

حرکات اصلاحی و ورزش برای درمان کوتاهی پا

ورزش می‌تواند نقش بسزایی در درمان اختلاف طول پا ایفا کند. حرکات کششی خاصی وجود دارند که می‌توانند عضلات پا را کشیده و تقویت کنند. با انجام و تکرار این تمرین‌ها، ممکن است به بهبود اختلاف طول پاها کمک شود و با صبوری و تمرینات مداوم، این مشکل قابل درمان باشد. این ورزش‌ها اغلب شامل حرکات کششی هستند که باعث تقویت عضلات پا می‌شوند. این حرکات نه تنها در درمان درد ناشی از کوتاهی پا در لگن یا زانوها مؤثر هستند، بلکه همچنین به بهبود وضعیت عضلات کمک می‌کنند.

البته ناگفته نماند که استفاده کردن از کفش ارتوپدی و کفی اختصاصی هم درکنار ورزش می تواند وضعیت ستون فقرات را بهبود داده تا تاثیرات ورزش بهتر بر بدن تاثیر بگذارد.

در ویدیو زیر چند حرکت اصلاحی برای کوتاهی پا به صورت کلی نمایش داده شده اما بهترین کار مراجعه به دکتر حرکات اصلاحی بوده که با توجه به شرایط شما تمرینات مناسب انتخاب و انجام شود.

پاندیکولاسیون

پاندیکولاسیون به عمل خمیازه کشیدن، به ویژه هنگام صبح بعد از بیدار شدن تعریف می‌شود. با این حال، پاسخ پاندیکولار خودکار ما فواید بسیار زیادی دارد. پاندیکولاسیون روش طبیعی سیستم عصبی برای بیدار کردن سیستم حسی حرکتی و آماده کردن برای حرکت است.

انسان‌ها و تمام جانوران مهره‌دار، زمانی که از خواب بیدار می‌شوند به طور خودکار پاندیکولاسیون را انجام می‌دهند.

پاندیکولاسیون پاسخ ذاتی ما به احساس ایجاد بی حرکت بودن عضلات ما است. پاندیکولاسیون می‌تواند در درمان اختلالات استخوانی نظیر اختلاف طول پاها موثر باشد، زیرا حرکات کششی پاها باعث رفع مشکل کوتاهی پا و تقویت عضلات آن می‌شود.

کایروپراکتیک

کایروپراکتیک شکلی از طب جایگزین مربوط به تشخیص، درمان و پیشگیری از اختلالات مکانیکی سیستم اسکلتی عضلانی، به ویژه نخاع است.

یکی از درمان‌های رایج که متخصص کایروپراکتیک از آن استفاده می‌کند، دستکاری مهره‌های ستون فقرات بوده که به آن «تنظیم» می‌گویند. برای انجام یک تنظیم، متخصص کایروپراکتیک از دستان خود برای اعمال نیروی کنترل شده به مفصل و هدایت آن از طریق دامنه حرکتی استفاده می‌کند.

این عمل باعث بازیابی حرکت طبیعی مفصل شما شده و عملکرد آن را بهبود می‌بخشد. این روش همچنین به عنوان یکی از راه‌های درمان اختلاف طول پاها مورد استفاده قرار می‌گیرد که باید توسط یک کایروپراکتور متخصص اجرا شود.

درمان کوتاهی پا با جراحی

توجه فرمایید در کلینیک ارتوپدی فنی پیکره عمل جراحی انجام نمی شود و در صورت تمایل به جراحی کوتاهی پا می توانید به لیست بهترین متخصصین و جراحان ارتوپدی مشهد مراجعه نمایید.

جراحی آخرین روش برای درمان کوتاهی پا است و اولویت با روش های غیرجراحی می باشد اما در صورتی که اختلاف طول پاهای یک فرد بسیار زیاد باشد که با روش های غیر جراحی درمان نشود، تنها راه باقی مانده برای درمان، جراحی خواهد بود.

برای جراحی معمولاً کوتاهی حداقل باید بیش از ۳ سانتی‌متر باشد و امکان استفاده از روش‌های غیرجراحی وجود نداشته باشد، بسته به سن بیمار دو نوع عمل انجام می‌شود:

در سنین رشد (کودکان و نوجوانان)

در صورتی که کودک یا نوجوان هنوز در سن رشد باشد و صفحات رشد استخوانی فعال باشند از عمل جراحی متوقف کردن رشد (Epiphysiodesis) استفاده می‌شود. در این روش جراح با متوقف کردن رشد استخوان پای بلندتر به پای کوتاه‌تر اجازه می‌دهد تا به تدریج رشد کرده و به طول مطلوب برسد.

در سنین بالاتر (بزرگسالان)

برای افرادی که رشد استخوانی آن‌ها به پایان رسیده و تفاوت طول پا همچنان وجود دارد از روش طولانی کردن استخوان استفاده می‌شود. در این روش برشی در استخوان ایجاد می‌شود و سپس با استفاده از دستگاه‌های خارجی (مانند روش ایلیزاروف) یا دستگاه‌های داخلی به تدریج استخوان کشیده می‌شود.

در هر دو روش داخلی و خارجی بیمار باید به طور منظم به پزشک مراجعه کند تا دستگاه تنظیم و روند درمان بررسی شود. این فرایند بسته به میزان کوتاهی، ممکن است چندین ماه تا یک سال به طول انجامد.

این عمل ها دشوار محسوب می‌شوند و بهتر است به عنوان آخرین روش درمان به آن نگاه کرد.

هزینه عمل کوتاهی پا

در مرکز پیکره عمل جراحی انجام نمی شود اما به طور کلی هزینه عمل درمان کوتاهی پا به موارد زیر بستگی دارد:

• علت کوتاهی (مادرزادی یا بر اثر شکستگی)
• محل کوتاهی
• دکتر جراح
• بیمارستان و وسایل مورد نیاز

درمان کوتاهی پا در مشهد

همانطور که گفتیم، کوتاهی پا به وضعیتی گفته می‌شود که طول پاهای یک فرد باهم مساوی نباشد. در این صورت باید برای درمان آن اقدام کرد و از روش‌های درمانی کمک گرفت. روش‌های درمانی مختلفی برای کوتاهی پا وجود دارد که باید بسته به شرایط و میزان اختلاف پاها یکی را برای درمان برگزید.

درمان کوتاهی پا در مشهد با کمک متخصصان ارتوپدی فنی پیکره انجام می‌شود. این درمان‌ها ممکن است شامل استفاده از کفی طبی، کفش ارتوپدی یا بریس باشد. برای مشاوره و شروع به درمان، می‌توانید به کلینیک‌های ارتوپدی فنی پیکره در مشهد مراجعه کنید.