ارتوپدی چیست؟

اصطلاح orthopaedic از کلمه یونانی ارتو(Ορθο) به معنای مستقیم و پدیک(παιδικός) به معنای کودک گرفته شده است این اصطلاح در ابتدا به وسیله نیکولاس آندری، جراح فرانسوی، برای هنر تصحیح بد شکلی های اندام‌ها به کار رفت در زمان آن جراحی ارتوپدی چنان که امروزه می‌شناسیم وجود نداشت و جراحی در مراحل ابتدایی انجام می‌شد، احتمالاً از زمان بقراط که در حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می زیست تا آن زمان پیشرفت‌های اندکی در این رشته رخ داده بود. همچنین در زمانی که اعمال جراحی بزرگ همیشه به عفونت قطع می گردید (که غالباً کشنده بود) نمی توان تعجب کرد از اینکه اعمال جراحی تنها برای نجات جان بیمار توصیه می گردید بنابراین جراحی ارتوپدی تا تقریباً عصر حاضر عمدتاً به تصحیح بد شکلی اندام ها به وسیله ابزارهای ابتدایی، جا انداختن شکستگی ها و دررفتگی ها با کاهش شدید و قطع اندام ها محدود می گردید.

نقاط عطف جراحی در قرن نوزدهم

اولین پیشرفت تاریخ‌ساز ابداع روش های بیهوشی بود. برای اولین بار Crawford Long اتر را در سال ۱۸۴۲ به کار برد اما مشاهدات خود را هفت سال بعد منتشر ساخت و W.T.G.Morton از بوستون کاربرد اتر برای بیهوشی را در سال ۱۸۴۶ گزارش نمود. چند سال بعد لویی پاستور که در پاریس کار می‌کرد میکروسکوپی قوی به دست آورد و تحقیق بنیادین خود را در زمینه باکتری ها به عنوان عامل بیماری ها انجام داد سپس در سال ۱۸۶۷ ژوزف لیستر که در گلاسکو، اسکاتلند کار می کرد بر اساس تحقیقات پاستور روش جراحی همراه با ضدعفونی را ابداع نمود که برای اولین بار به جراحان امکان داد به دنبال ترمیم اولیه محل زخم جراحی باشند در نهایت در سال ۱۸۹۶ گزارش روند در آلمان مبنی بر کشف اشعه ایکس منتشر گردید که در زمان اندکی در تشخیص جراحی کاربرد عملی یافت.

در بریتانیا بسیاری از اصول بنیادین ارتوپدی حتی قبل از آغاز قرن بیستم به وسیله Hugh own thomas (سالهای ۱۸۳۴ تا ۱۸۹۱) مطرح گردید. توماس به جای انجام اعمال جراحی عمدتاً به روش های محافظه کارانه تر مانند استراحت و استفاده از آتل رغبت داشت و خواهرزاده وی سر رابرت جونز (۱۸۵۷ تا ۱۹۳۳) اصول صحیح جراحی ارتوپدی را چنان که امروزه به کار میرود بنیان نهاد، طی جنگ جهانی اول و پس از آن رابرت جونز جراحان زیادی از آمریکا و انگلستان را آموزش داد و ایشان اولین کسانی بودند که در تمام زندگی خود را صرف علم ارتوپدی کرد کردند.
در نیمه دوم قرن بیستم پیشرفت های شگرفی در فناوری تولید مواد زیستی، وسایل و تجهیزات و روشهای تشخیصی روی داد. این پیشرفت ها تاثیر بزرگی بر انجام اعمال جراحی ارتوپدی به ویژه روش های قابل اعتماد تعویض مفاصل در درمان آرتریت داشت نتایج این روش های جراحی برای مفاصل بزرگ زانو و هیپ چشمگیر بود، به طوری که میزان موفقیت بیش از ۹۰ درصد پس از ۱۰ سال حتی در افراد جوان به دست آمد.

پیشرفت قابل توجه دیگر، ابداع روشهای جراحی میکروسکوپی بود که آناستوموز یا ترمیم اعصاب و رگ های خونی بسیار کوچک را امکان‌پذیر ساخت و بنابراین انتقال بافتهای زنده (پوست عصب یا استخوان) از محلی به محل دیگر در بدن و حتی انتقال به چند قسمت با هم تسهیل گردید. پیشرفت عمده دیگر در حوزه آرتروسکوپی و جراحی آرتروسکوپی رو داد که انجام جراحی با حداقل جراحت بر بسیاری از مفاصل اصلی اندام فوقانی و تحتانی را امکان‌پذیر ساخت. این امر باعث شد که انجام بسیاری از اعمال جراحی به صورت روزانه با کاهش میزان عوارض و بازگشت سریع تر بیمار به فعالیت طبیعی امکان‌پذیر گردد.

درمان اختلالات ارتوپدی

درمان های ارتوپدی در سه گروه قرار می گیرند :

1. بدون درمان تنها اطمینان بخشی و توصیه های پزشکی
2. درمانهای غیر جراحی
3. درمان‌های جراحی

حداقل نیمی از بیماران سرپایی مراجعه کننده به مطب ارتوپدی (به جز موارد شکستگی) به درمان نیاز ندارند و تنها به اطمینان بخشی یا توصیه های پزشکی نیاز دارند .

روش های درمانی غیر جراحی:

استراحت

از زمان دکتر توماس و تقریباً یک قرن پیش که بر ارزش استراحت در درمان بیماریهای ستون فقرات و اندامها تاکید نمود استراحت یکی از اصول درمان ارتوپدی بوده است، که منظور غالباً استراحت نسبی است که به معنای کاهش فعالیت های روزمره و خودداری از فشار بیش از حد می باشد .

حمایت از عضو آسیب دیده

استراحت و حمایت از عضو آسیب دیده غالباً توام‌با هم به کار می رودند، اما گاهی فقط حمایت از عضو آسیب دیده مورد نیاز است- برای مثال جهت تثبیت مفصلی که به علت فلج عضلات، ثبات ندارد یا برای جلوگیری از ایجاد بدشکلی مفصل، هنگامی که حمایت موقتی از عضو نیاز است، می توان به وسیله گچ یا آتل ساخته شده از گچ پاریس یا مواد جدیدتر آن را به وجود آورد، و هنگامی که به حمایت طولانی مدت یا دائمی نیاز است از ارتوز استفاده می شود.

فیزیوتراپی

انواع مختلف فیزیوتراپی نقش مهمی در درمانهای غیر جراحی و پس از جراحی برای بیماران ارتوپدی دارد.

متخصصین فیزیوتراپی معمولاً اصطلاح فیزیوتراپی فعال را برای فعالیت جسمی، ورزش و تناسب جسمی به کار می‌برند ،اما این اصطلاح غالباً با مسامحه استفاده می‌شود اصطلاح ورزش برای گروهی از روش ها به کار می رود که ورزش های ایزومتریک تثبیت کننده تا برنامه های هوازی شدید را شامل می‌شوند.

آب درمانی روشی ارزشمند برای انجام حرکات فعال تمام مفاصل در آب گرم بدون ایجاد درد است، گرما و نیروی شناوری آب اسپاسم عضلات را کاهش می دهد و به کاهش درد و افزایش محدوده حرکات کمک می‌کند آب‌درمانی غالباً به ویژه در درمان آرتریت روماتوئید مفید است.

این تکنیک ها توسط متخصص فیزیوتراپی اجرا می شوند و به مشارکت فعال بیمار نیاز ندارند کاربرد اصلی حرکات غیر فعال یا “تحرک بخشیدن” حفظ تحرک کامل مفصل می باشد هنگامی که بیمار قادر به تحرک فعال نیست- یعنی هنگامی که عضلات فلج هستند یا به شدت آسیب دیده اند.

فیزیوتراپی دستی شامل انواع تکنیک های تحرک بخشیدن و دستکاری مفاصل می باشد که توسط متخصصین فیزیوتراپی، کایروپراکتیک و استئوپاتی استفاده میشود این تکنیک ها همچنین تحرک بخشیدن به بافت نرم را نیز شامل می شوند.

تکنیک های فیزیوتراپی بافت نرم عبارتند از روشهایی با هدف تحرک بخشیدن به بافت نرم از طریق ماساژ دادن یا روشهای کشش غیرفعال

برای ستون فقرات توسط دست یا با استفاده از یک دستگاه کشش مجهز به موتور انجام می شود, علت استفاده از کشش اثرات مکانیکی آن بر ستون فقرات می باشد.

تحریک الکتریکی عصب از خلال پوست(TENS)، درمان تداخلی، دیاترمی با امواج کوتاه و لیزر درمانی توسط متخصصین فیزیوتراپی با هدف تخفیف درد به کار می روند.

امواج اولتراسوند را می توان برای تولید گرما در بافت های عمقی به‌صورت پرتویی از یک مبدل به بدن بیمار وارد نمود.

تزریقات موضعی

اندیکاسیون های انجام تزریق در دو گروه قرار می گیرند:

• استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید
• ضایعات خارج مفصلی که غالباً به صورت کشیدگی مزمن توصیف می شوند مانند آرنج تنیس بازان

داروها

دستکاری مفاصل

درمان با تکنیکهای دستکاری مفاصل به طور گسترده توسط جراحان ارتوپد و سایر تخصص های مربوط به آن به کار می رود این موضوع را در سه بخش کلی می‌توان مطرح نمود:

1. دستکاری جهت تصحیح بدشکلی مفصل
2. دستکاری جهت بهبود محدوده حرکات یک فصل خشک شده
3. دستکاری جهت تخفیف درد مزمن درون یا اطراف یک فصل، به ویژه در مفاصل گردن و ستون فقرات

پرتو درمانی

پرتو درمانی به وسیله پرتو ایکس یا پرتوهای گاما ناشی از مواد رادیواکتیو برای درمان بعضی بیماری های خوش خیم یا بدخیم به کار میرود.

درمان های جراحی

اصل اساسی برای انجام هر عمل جراحی این است که نباید با انجام آن و وضعیت بیمار بدتر شود . انتخاب بیماران برای انجام جراحی، انتخاب مناسب ترین روش جراحی برای هر بیمار، روش ارجح جراحی در هر وضعیت و درمان های پس از عمل جراحی از اهمیت بسزایی برخوردارند و نیاز به مهارت و قضاوت بالینی عالی دارند. در اینجا به صورت مختصر از روش‌های جراحی مهمتر نام برده می‌شود:

• سینووکتومی

سینووکتومی عمل جراحی برداشتن لایه ملتهب پوشاننده مفصل بدون آسیب به کپسول مفصل می باشد.

• استئوتومی

استئوتومی عمل جراحی برای بریدن استخوان یا ایجاد شکستگی جراحی است.

• خشک کردن مفاصل
• بازسازی مفصل
• اعمال جراحی پیوند استخوان
• اعمال جراحی انتقال تاندون
• اعمال جراحی پیوند تاندون
• برابرسازی طول اندام
• تکنیک های ثابت سازی استخوان
• قطع اندام

قطع اندام در مواردی می تواند یک گزینه درمانی مفید باشد ،در موارد تومورهای بدخیم اندام ها که حفظ اندام ممکن نیست قطع اندام ضروری می باشد. در برخی بیماران مبتلا به ناهنجاری های مادرزادی مانند آرتروز کاذب، قطع اندام تحتانی زیر زانو ممکن است بهترین درمان باشد. قطع اندام به طور شایع تر جهت درمان بیماری های عروقی محیطی ،عفونت یا تروما انجام می شود . با پیشرفت های به عمل آمده در طراحی و ساخت پروتز های اندامی جدید، عملکرد بیمار پس از اعمال جراحی قطع اندام تحتانی زیر زانو معمولاً بسیار خوب است با این حال پس از قطع اندام تحتانی از بالای زانو راه رفتن دشوار تر بوده و تقریباً یک سوم انرژی بیشتر از حالت طبیعی مصرف می کند عملکرد بیمار پس از قطع اندام فوقانی کمتر مطلوب می باشد و تا حد امکان از انجام این عمل باید خودداری نمود. تا ۸۰ درصد از بیماران پس از قطع اندام دچار احساس اندام خیالی می شود (احساس وجود اندامی که دیگر وجود ندارد ). در جراحی قطع اندام، به دست آوردن یک باقیمانده بافتی به خوبی ترمیم شده با کنترل عضلانی خوب است و نباید جهت حفظ طول اندام، این هدف را نادیده گرفت.

منبع: اصول ارتوپدی آدامز ( همیش سیمپسون. دیوید هامبلن)