ارتوپدی فنی چیست؟ (رشته + بازار کار + وظایف)

احتمالاً بارها در اطرافیان خود دیده‌اید که پس از شکستگی استخوان یا جراحی، از وسیله‌ای شبیه به آتل یا قالب برای بی حرکت نگه داشتن عضو آسیب دیده استفاده می‌کنند. اما دنیای ارتوپدی فنی فراتر از گچ و آتل‌های ساده بوده و در این حوزه تخصصی به طراحی  و ساخت وسایل کمکی (بریس های حمایتی و اندام‌های مصنوعی) برای افراد با اختلالات اسکلتی – عضلانی می‌پردازد. در این مقاله از کلینیک ارتوپدی فنی پیکره قصد داریم شما را با دنیای ارتوپدی فنی و متخصصان این حوزه یعنی کارشناسان ارتز و پروتز آشنا کنیم.

دریافت وقت آنلاین از کلینیک پیکره مشهد

تاریخچه و پیشرفت‌های ارتوپدی فنی

ارتوپدی فنی یکی از رشته‌های مهم و حیاتی در علم پزشکی است که تاریخچه‌ای طولانی دارد و از دوران باستان، انسان‌ها برای بهبود مشکلات اسکلتی و عضلانی از وسایل و ابزارهای مختلفی استفاده می‌کردند. برای مثال بقراط از چوب‌های محکم برای تثبیت شکستگی‌ها استفاده می‌کرد اما با پیشرفت علم و تکنولوژی این ابزارها به تدریج بهبود یافتند و به وسایل پیشرفته‌تر و کارآمدتری تبدیل شدند.

در قرن بیستم با ورود مواد جدید مانند پلاستیک‌ها و فلزات سبک ارتوپدی فنی تحولی شگرف یافت و امروزه در بعضی از موارد از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند چاپ سه‌بعدی و مواد نانو برای ساخت وسایل ارتوپدی استفاده می‌شود.

وظایف کارشناس ارتوپدی فنی (کارشناس ارتز و پروتز)

کارشناس ارتوپدی فنی فردی است که دانش و مهارت لازم برای ارزیابی وضعیت بیمار، ساخت و تطبیق وسایل کمکی را داراست. برای افراد با مشکلات ارتوپدی که دامنه بسیار گسترده‌ای دارد با توجه به تجویز دکتر ارتوپد و معاینه کارشناس ارتز و پروتز، ساخت ارتز یا پروتز انجام می‌شود و هدف از این نوع درمان‌های غیر تهاجمی با توجه به سن و مشکل بیمار متفاوت است.

به طور کلی، وظایف یک کارشناس ارتز و پروتز را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:

 ارزیابی وضعیت بیمار

اولین قدم در فرایند درمان توسط کارشناس ارتوپدی فنی، ارزیابی دقیق وضعیت بیمار است. کارشناس ارتوپد فنی با بررسی نسخه بیمار از پزشک ارتوپد، معاینه فیزیکی و گفتگو با بیمار به درک کاملی از مشکل بیمار و نیازهای او دست می‌یابد.

انتخاب و تجویز وسایل کمکی حرکتی

با توجه به نوع مشکل بیمار، شدت عارضه، سن، هدف و دستور دکتر ارتوپد و… کارشناس ارتوپدی فنی اقدام به انتخاب مناسب‌ترین بریس یا اندام مصنوعی می‌کند.

این وسایل می‌توانند شامل موارد بسیاری باشند که در زیر به صورت خلاصه توضیح داده شده:

• ارتز: وسیله‌ای است که برای حمایت، اصلاح یا کنترل حرکت یک اندام طراحی می‌شود. انواع مختلفی از ارتز وجود دارد، از جمله ارتز زانو (زانو بند)، ارتز آرنج، ارتز ستون فقرات و . .
• پروتز: اندام مصنوعی است که برای جایگزینی اندام از دست رفته طراحی و ساخته می‌شود. پروتزها می‌توانند برای اندام‌های فوقانی (دست مصنوعی و بازو مصنوعی) و اندام‌های تحتانی (پای مصنوعی زیر زانو – پای مصنوعی بالای زانو) یا پروتزهای زیبایی (انگشت مصنوعی دست – انگشت مصنوعی پا – ساخت گوش مصنوعی) مورد استفاده قرار گیرند.
• کفی طبی اختصاصی: نوعی کفی کفش است که با توجه به اطلاعاتی که از اسکن کف پا به دست می‌آید برای اصلاح وضعیت پا و توزیع بهتر فشار طراحی و ساخته می‌شود.
• صندل و کفش ارتوپدی: این نوع کفش‌ها با طراحی و مواد خاص، به منظور حمایت از قوس کف پا، تسهیل حرکت و کاهش دردهای اسکلتی – عضلانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• اصلاح بریس‌های آماده و بسیاری وسایل دیگر

 ساخت و تطبیق وسایل کمکی حرکتی

اکثر وسایل کمکی به صورت سفارشی برای بیمار ساخته می‌شوند که کارشناس ارتوپدی فنی پس از اندازه گیری یا قالب‌گیری با استفاده از مواد اولیه مختلف که توسط کارشناس ارتز و پروتز انتخاب شده و (مانند فلز، ترمو پلاستیک، چرم و الیاف کربن و….) اقدام به ساخت وسیله مورد نظر می‌کند. همچنین تطبیق وسیله ساخته شده با اندام بیمار و اطمینان از راحتی و کارایی آن از دیگر وظایف مهم کارشناس ارتز و پروتز است.

آموزش و مشاوره

کارشناس ارتوپدی فنی بیمار را در خصوص نحوه استفاده صحیح از وسایل کمکی حرکتی و مراقبت از آن راهنمایی و همچنین بیمار را از عوارض احتمالی و نحوه پیشگیری از آنها مطلع می سازد. (توضیحات در راستای تشخیص دکتر ارتوپد انجام می‌شود)

 پیگیری و مراقبت

کارشناس ارتوپدی فنی در صورت نیاز اقدام به تعمیر، تنظیم یا تعویض ارتوز یا پروتز می‌نماید.

مهارت‌ها و صلاحیت‌های مورد نیاز برای کارشناس ارتز و پروتز

برای موفقیت در این حرفه، داشتن مهارت‌ها و صلاحیت‌های زیر ضروری است:

• دانش آناتومی و فیزیولوژی بدن انسان
• آشنایی با انواع اختلالات اسکلتی – عضلانی
• مهارت در ارزیابی وضعیت بیمار و تجویز وسایل کمکی حرکتی مناسب
• تسلط بر روش‌های ساخت و تطبیق وسایل کمکی حرکتی
• مهارت‌های ارتباطی قوی برای برقراری ارتباط با بیمار
• دقت بالا به جزئیات

رشته ارتوپدی فنی و اعضای مصنوعی

رشته ارتوپدی فنی در مقطع کارشناسی در برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران ارائه می‌شود و به نوعی می‌توان گفت تلفیقی از مهندسی و پزشکی است. دروس این رشته به طور کلی شامل موارد زیر است:

• آناتومی و فیزیولوژی
• بیومکانیک
• ارتوز و پروتز
• مواد و تجهیزات ارتوپدی فنی
• روش‌های قالب‌گیری و اسکن
• اصول ساخت و تنظیم ارتز و پروتز
• توان‌بخشی ارتوپدی
• کارگاه ساخت ارتز و پروتز

دانش آموختگان این رشته می‌توانند در مراکز مختلفی از جمله بیمارستان‌ها، کلینیک‌های ارتوپدی فنی، مراکز توان‌بخشی و شرکت‌های تولید کننده وسایل ارتوپدی فنی مشغول به کار شوند.

گروه‌های هدف خدمات کارشناس ارتوپدی فنی

• کودکانی که با نقص مادرزادی اندام یا فلج مغزی متولد شده‌اند.
• افرادی که به دلیل حادثه دچار قطع عضو شده‌اند.
• بیمارانی که بعد از سکته مغزی یا آسیب نخاعی دچار ضعف عضلانی هستند.
• بیماران مبتلا به زخم پای دیابتی.
• سالمندان که به دلیل بیماری عروقی اندام خود را از دست داده‌اند.
• افراد با مشکلات ارتوپدی که نیاز به اصلاح یا ثبات حرکتی دارند.
• افراد با آسیب نخاعی، دفورمیتی، اختلالات عصبی – عضلانی، مشکلات اسکلتی عضلانی، آسیب‌های تروماتیک و ناهنجاری‌های مادرزادی و….

 بازار کار کارشناس ارتوپدی فنی

با توجه به افزایش جمعیت سالمند، افزایش آمار حوادث و بیماری‌های اسکلتی – عضلانی و همچنین توجه روزافزون به ارتقای کیفیت زندگی افراد دارای مشکلات ارتوپدی تقاضا برای کارشناسان ارتوپدی فنی در حال افزایش است.

میانگین درآمد کارشناس ارتز و پروتز

درآمد کارشناس ارتوپدی فنی به عوامل مختلفی از جمله سابقه کار، شهر و محل کار، نوع کارفرما و مهارت‌های فردی بستگی دارد و آمار دقیقی از میانگین درآمد این حوزه به صورت رسمی اعلام نمی‌شود با این حال طبق برآوردهای مختلف به طور متوسط، درآمد این متخصصان در سال ۱۴۰۳ حدوداً بین ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان در ماه است.

سخن پایانی

ارتوپدی فنی یک رشته تخصصی و مهم در حوزه پزشکی است که به کمک افراد با اختلالات اسکلتی – عضلانی برای ارتقا کیفیت زندگی آنها می‌آید. کارشناسان ارتوپدی فنی با دانش و مهارت خود، نقش مهمی در بازتوانی این افراد و بازگشت آنها به زندگی عادی ایفا می‌کنند. اگر به کمک به همنوعان خود و کار در زمینه‌ای چالش برانگیز و با پویایی بالا علاقه‌مندید، رشته ارتوپدی فنی می‌تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.

 سؤالات متداول

ارتوز و پروتز چه تفاوتی با هم دارند؟

ارتز وسیله‌ای است که برای حمایت، اصلاح یا کنترل حرکت یک اندام طراحی می‌شود. در حالی که پروتز اندام مصنوعی است که برای جایگزینی اندام از دست رفته طراحی و ساخته می‌شود.

 آیا استفاده از ارتز و پروتز دردناک است؟

در ابتدای استفاده از ارتز و پروتز ممکن است فرد احساس ناراحتی یا درد خفیف داشته باشد. با این حال، با گذشت زمان و عادت کردن به وسیله، این درد از بین می‌رود.

چه مدت طول می کشد تا یک ارتز یا پروتز ساخته شود؟

مدت زمان ساخت ارتز یا پروتز به نوع وسیله و پیچیدگی آن بستگی دارد. به طور کلی، ساخت یک ارتز ساده ممکن است چند روز طول بکشد، در حالی که ساخت یک پروتز کامل ممکن است چند هفته طول بکشد.

 هزینه ارتز و پروتز چقدر است؟

هزینه ارتز و پروتز به نوع وسیله، مواد به کار رفته و پیچیدگی ساخت آن بستگی دارد. هزینه این وسایل با توجه به تعرفه علوم پزشکی اعلام می‌شود.

تاثیر ارتز یا پروتز ساخته شده چگونه سنجیده می شود؟

این کار معمولاً توسط دکتر ارتوپد که در ابتدا وسیله را تجویز کرده در بازه زمانی تعیین شده انجام می‌شود و در صورت نیاز به ایجاد تغییرات، کارشناس ارتوپدی فنی با دستور پزشک ارتوپد تغییرات را اعمال می‌کند.

کلینیک ارتوپدی فنی پیکره

کلینیک ارتوپدی فنی پیکره به عنوان یکی از بهترین مراکز ارتوپدی فنی در شرق کشور همواره با استفاده از علم و تجربه کارشناسان ارتز و پروتز تلاش کرده تا همواره در مسیر درمان بیماران ارتوپدی حداکثر اثر بخشی را داشته باشد.